Jak podaje Instytut Psychologii PAN ponad 50% respondentów badania dotyczącego dobrostanu psychicznego Polaków deklarowała tęsknotę za bliskimi. ⅕ z nich oświadczyła, że w ubiegłym miesiącu miała poczucia szczęścia jedynie dwa razy lub rzadziej. Nie dziwi więc fakt, że ponad połowa naszych rodaków zna osobiście kogoś kto korzystał z pomocy psychiatry, psychologa czy psychoterapeuty. Zakresy ich obowiązków i formy dostępnej pomocy, nie zawsze są jednak oczywiste. Z myślą o tym, przygotowaliśmy kompendium wiedzy, które na konkretnych przykładach odpowiada na najczęściej zadawane pytania dotyczące różnic między psychiatrą, psychologiem i psychoterapeutą.

Spis treści

1. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - główne różnice

2. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - do kogo z depresją i lękiem?

3. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - do kogo z problemami ze snem?

4. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - do kogo z problemami z pamięcią?

5. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - do kogo z zaburzeniem osobowości borderline?

6. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - do kogo z ADHD

7. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - do kogo iść, gdy ktoś słyszy głosy?

1. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - główne różnice

Co może dla Ciebie zrobić psychiatra a co psycholog i psychoterapeuta? Znajomość tych różnic może okazać się szczególnie ważna, kiedy np. na wolny termin u danego specjalisty czeka się nawet kilka miesięcy. Trafny wybór pozwoli Ci skrócić czas od wystąpienia pierwszych objawów do wyzdrowienia a co za tym idzie poprawy jakości życia. 

Główne różnice w zawodach psychiatry, psychologa i psychoterapeuty dotyczą:

• posiadanych kompetencji i uprawnień,

• posiadanego wykształcenia,

• nadzoru państwowego, któremu specjalista podlega.

Tabela 1. Z czym zgłosić się do psychiatry, psychologa i psychoterapeuty

Psychiatra, psycholog, psychoterapeuta - kompetencje i uprawnienia

Zarówno psycholog, psychoterapeuta jak i psychiatra ze względu na posiadane wykształcenie, posiadają wiedzę merytoryczną dotyczącą zdrowia psychicznego. Dzięki temu będą w stanie wstępnie zdiagnozować źródło Twoich trudności a gdy będzie taka potrzeba przekierować do odpowiedniego specjalisty na dalsze leczenie. Diagnozy stawiane przez psychiatrę, psychologa i psychoterapeutę różnią się jednak między sobą swoim zakresem i pełnioną funkcją, co przedstawiamy poniżej w bardzo dużym uproszczeniu.

Psychiatra jako jedyny z tej grupy może przeprowadzić diagnozę, która pozwoli na przepisanie leków psychiatrycznych czy wypisanie zwolnienia do pracy. Wizyta u psychiatry będzie też niezbędna jeśli chodzi o uzyskanie świadczeń z publicznej opieki zdrowotnej (NFZ) gdy np. ubiegasz się o tytuł niepełnosprawności na tle psychicznym czy rentę. Psychiatra może też postawić diagnozę związaną z Twoim dalszym leczeniem psychoterapeutycznym, gdyż zwykle sam nie prowadzi psychoterapii.

Psychiatra jeśli nie ukończył szkoły psychoterapii nie może określać się jako psychoterapeuta i prowadzić psychoterapii. Jest również grupa testów psychologicznych np. związanych z inteligencją czy pamięcią, których nie może wykonywać psychiatra. Takie uprawnienia posiada jedynie psycholog.

Wizyta u psychiatry ma formę zwykłej rozmowy, czasami może cię on poprosić o wypełnienie testu psychologicznego jak np. MMSE - związanego z problemami z pamięcią czy orientacją psychiczną (np. ktoś nie wie kim jest, gdzie mieszka i nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować itd.) 

Zarówno wizyta u psychiatry na NFZ jak i w prywatnej poradni zdrowia psychicznego nie wymaga skierowania. 

Czym zajmuje się psychiatra - praktyczny przykład

Przychodzisz do psychiatry, masz obniżony nastrój, któremu towarzyszą problemy ze snem i częste ataki płaczu

Psychiatra może zaproponować chwilowe zwolnienie lekarskie ponieważ przez ataki płaczu ciężko Ci będzie wykonywać obowiązki zawodowe. Jeśli podejrzewa, że Twoje objawy związane są z innym zaburzeniem neurologicznym jak np. demencja czy uszkodzenie mózgu na skutek udziału w wypadku może wystawić Ci skierowanie na konieczne badania diagnostyczne. Jeśli Twoje problemy nie są związane z fizycznym uszkodzeniem mózgu, może też wypisać receptę na leki przeciwdepresyjne, które pomogą uporać się obniżonym nastrojem i problemami ze snem. Dodatkowo mając na uwadze Twoje funkcjonowanie psychiczne w szerszym zakresie, zaleci psychoterapię, która pozwoli odkryć psychologiczne źródło Twoich dolegliwości.

Psycholog (także psychoterapeuta, jeśli jest jednocześnie psychologiem) może postawić diagnozę w oparciu o wywiad psychologiczny i testy psychologiczne, np. związane z depresją, Twoją pamięcią czy inteligencją, których nie może wykonać psychiatra. Może też na ich podstawie wystawić pisemną opinię, którą posłuży się później psychiatra. 

Psycholog może również przeprowadzić krótką terapię psychologiczną, która jest formą wsparcia psychicznego w kryzysowych momentach życia, np. przy pogorszeniu nastroju związanym z wyprowadzką od rodziców lub śmiercią kogoś bliskiego. Prowadzi on również psychoedukację, która polega na przekazywaniu wiedzy temat zdrowego stylu życia czy rozwiązywania konfliktów interpersonalnych. 

Jego kompetencje nie obejmują zastosowania specjalistycznych technik leczenia przewlekłych zaburzeń psychicznych jak np. nawracające stany depresyjne czy narcystyczne zaburzenie osobowości czy zaburzenie osobowości borderline. W takich przypadkach zapewne skieruje Pacjenta do psychoterapeuty. Niestety ze względu na obecne braki ustawodawcze podział na psychoterapię i terapię psychologiczną jest raczej umowny i nie oferuje pacjentowi bardziej jednoznacznego rozróżnienia, którym można byłoby się tutaj posłużyć.

Czym zajmuje się psycholog - praktyczny przykład

Przychodzisz do psychologa masz obniżony nastrój, któremu towarzyszą problemy ze snem i częste ataki płaczu

Psycholog za pomocą ustnego wywiadu psychologicznego i/lub testów psychologicznych np. Inwentarza Depresji Becka ustali czy obecny stan psychiczny zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu, np. w przypadku towarzyszących mu myśli samobójczych. Jeśli uzna to za pomocne zasugeruje Ci wizytę u psychiatry w celu przepisania leków przeciwdepresyjnych. Celem przeprowadzonego przez niego wywiadu będzie ustalenie czy Twoje trudności są przejściowe bo np. w ostatnim czasie bardzo dużo pracujesz i przestałeś sobie radzić ze stresem czy może są częścią większej jednostki chorobowej jak np. zaburzenie osobowości czy choroba afektywna-dwubiegunowa. Zaproponuje Ci również psychoedukację na temat radzenia sobie z objawami depresji i poprawą higieny snu. W przypadku bardzo nasilonych objawów, które utrudniają Ci codzienne funkcjonowanie lub podejrzenia występowania przewlekłej jednostki chorobowej zasugeruje wizytę u psychoterapeuty.

Psychoterapeuta czasamiposługuje się testami psychologicznymi (jeśli jest również psychologiem) oraz diagnozami i informacjami od psychiatry i psychologa, robi to najczęściej gdy podejrzewa, że Twoje problemy mogą mieć również podłoże biologiczne, jak np. uszkodzenie mózgu, obniżony poziom inteligencji czy choroba afektywna -dwubiegunowa. Jeśli chodzi o trudności, których źródło jest raczej psychologiczne jak np. nawracająca depresja, myśli samobójcze, napadły złości czy trudności w relacjach z ludźmi jako samodzielny specjalista może postawić diagnozę Twojego problemu.

Psychoterapeuta przeprowadza własny, specjalistyczny ustny wywiad diagnostyczny, dzięki któremu może zrozumieć Twoje objawy w przełożeniu na konkretne techniki leczenia czyli psychoterapię. Jako jedyny ze specjalistów zdrowia psychicznego prowadzi krótkoterminową lub długoterminową psychoterapię, która obejmuje zestaw specjalistycznych technik różniących się od siebie w zależności od nurtu w jakim pracuje.

Do Centrum Zdrowia Psychicznego czy psychologa i psychoterapeuty w prywatnej placówce zdrowia psychicznego nie potrzebujesz skierowania.

Czym zajmuje się psychoterapeuta - praktyczny przykład

Przychodzisz do psychoterapeuty masz obniżony nastrój, któremu towarzyszą problemy ze snem i częste ataki płaczu

Psychoterapeuta oceni za pomocą ustnego wywiadu czy Twoje trudności mają podłoże biologiczne (np. problemy z pamięcią związane z wiekiem, które pogarszają Ci nastrój) czy psychologiczne. Najczęściej będzie chciał odbyć w tym celu z Tobą kilka spotkań konsultacyjnych, aby móc wyobrazić sobie to jak funkcjonujesz na co dzień i jakie może być źródło zgłaszanych trudności. Jeśli Twoja problematyka sprawia, że np. od dłuższego czasu nie możesz spać lub masz bardzo uciążliwe myśli samobójcze zapewne zaproponuje konsultację z psychiatrą. Po zbadaniu Cię i przekazaniu diagnozy zaproponuje zawarcie kontraktu terapeutycznego na udział w psychoterapii, która pozwoli znaleźć i wyleczyć psychologiczną przyczynę obniżonego nastroju i ataków płaczu.

Psychiatra, psycholog, psychoterapeuta - wykształcenie

Psychiatra jako jedyny z grupy zawodów zajmujących się zdrowiem psychicznym jest lekarzem. Oznacza to, że ukończył 6 lat studiów medycznych oraz 5 lat specjalizacji z psychiatrii dorosłych lub dzieci i młodzieży. 

W związku z odebranym wykształceniem psychiatra jako jedyny z tej grupy może:

• wystawić receptę na leki psychiatryczne,

• wystawić zwolnienie lekarskie w związku z trudnościami psychicznymi,

• opiniować jeśli chodzi o uzyskanie renty, gdy zgłaszane przez Ciebie problemy uniemożliwiają Ci aktywność zawodową,

• wystawić skierowaniena badania diagnostyczne: np. badania z krwi czy badania obrazowe jak RTG, tomografia, rezonans magnetyczny itd.

• wystawić skierowanie do szpitala (jeśli jednak chodzi o nagłe, niepokojące przypadki, np. gdy ktoś bliski zaczyna słyszeć głosy, mieć myśli samobójcze czy odmawia jedzenia w związku ze swoim stanem psychicznym, pierwszej pomocy może udzielić każdy SOR czyli szpitalny oddział ratunkowy w Twojej miejscowości.

Psycholog, aby uzyskać prawo wykonywania zawodu i dostęp do testów psychologicznych musi ukończyć 5-letnie studia magisterskie oraz praktyki zawodowe w odpowiedniej ilości godzin. Kończy studia na kierunku Psychologia.

Będąc magistrem psychologiem można wybrać dodatkowo trzy ścieżki kształcenia uzupełniającego:

• psychologię kliniczną (specjalizacja leczenia dorosłych lub dzieci i młodzieży), która obejmuje dodatkowe 4 lata kształcenia w zakresie m.in. diagnozowania poważnych zaburzeń psychicznych przy instytucjach państwowych jak np. robi to biegły sądowy psycholog,

• szkołę psychoterapii, która obejmuje dodatkowe 4 lata kształcenia.

• kurs psychoterapii uzależnień, który trwa również 4 lata.

Psychoterapeutą staje się osoba, która jest w trakcie szkolenia lub ukończyła szkołę psychoterapii. Daje jej to uprawnienia i kompetencje do prowadzenia psychoterapii jako metody leczenia. Szkolenie w szkole psychoterapii odbywa się w jednym z pięciu głównych nurtów psychoterapii: psychodynamicznym, poznawczo-behawioralnym, systemowym, humanistycznym, gestalt, integracyjnym oraz obejmuje obowiązkowy staż kliniczny, który najczęściej odbywa się w szpitalach psychiatrycznych.

Psychoterapeuta może również starać się o certyfikację na poziomie krajowym, np. w Polskim Towarzystwie Psychoterapii Psychodynamicznej, Polskim Towarzystwie Terapii Poznawczej i Behawioralnej, czy Polskim Towarzystwie Psychologicznym. Nie ma to jednak wpływu na jego kompetencje.

Obecnie nie ma przepisu, który jednoznacznie regulowałby to czy, aby być psychoterapeutą trzeba ukończyć studia psychologiczne. By wykonywać ten zawód można posiadać wykształcenie psychologiczne, medyczne, pielęgniarskie, pedagogiczne, ale można też ukończyć pokrewne kierunki humanistyczne jak np. Socjologia.

Psychiatra, psycholog, psychoterapeuta - kto nadzoruje ich pracę?

W przypadku psychiatrów jak i innych lekarzy funkcjonuje kilka organów państwowych, które zajmują się regulacją tego zawodu i zabezpieczeniem interesów Pacjentów. Są to między innymi: Ministerstwo Zdrowia, ale także Sędzia wyznaczony przez Prezesa Sądu Okręgowego, który sprawuje kontrolę nad szpitalami psychiatrycznymi i domami pomocy społecznej i ma zapewnić przestrzeganie praw pacjentów i standardów leczenia. 

Dodatkowo na straży praw Pacjentów stoi Rzecznik Praw Pacjenta, który może interweniować w przypadku ich naruszania.

Konsekwencje zawodowe i sankcje dla psychiatry za popełnione wykroczenia zawodowe obejmują upomnienie, naganę, karę pieniężną, zawieszenie prawa do wykonywania zawodu (do 5 lat) i całkowite pozbawienie prawa wykonywania zawodu.

Jeśli chodzi o psychologów i psychoterapeutów niestety te grupy zawodowe nie posiadają obecnie funkcjonującej ustawy ani państwowych organów nadzorczych. Umowną funkcję kontrolną pełnią towarzystwa psychoterapeutyczne, do których należą dani psychoterapeuci i funkcjonujące w nich sądy koleżeńskie. Przynależność do danego towarzystwa wiąże się dla psychoterapeuty z akceptacją i przestrzeganiem kodeksu etyki psychoterapeuty. 

Na dzień pisania tego artykułu, trwają intensywne prace legislacyjne, które pozwolą na uregulowanie zakresu obowiązków i ścieżek kształcenia psychologów i psychoterapeutów a także powstanie państwowych organów nadzorujących.

W Polsce, choć nie jest to obowiązkowe, zalecana jest także dla psychologów i psychoterapeutów superwizja czyli wsparcie drugiego psychoterapeuty, który ukończył również dodatkowe kursy superwizyjne. To nie tylko obowiązek etyczny, ale również standard zawodowy, który pomaga w rozwoju warsztatu psychoterapeuty, zapobiega wypaleniu zawodowemu i pozwala utrzymać wysoki poziom świadczonych usług. 

2. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - do kogo z depresją i lękiem?

Zarówno depresja jak i lęk mogą mieć podłoże biologiczne, psychologiczne lub mieszane. W zależności od tego jakie jest pochodzenie Twojego problemu konieczna będzie pomoc innego specjalisty. 

Przedstawię jak dokonać najlepszego wyboru w tym zakresie na kilku poniższych przykładach. Każdy przypadek jest indywidualny dlatego z pewnością nie uda mi się wyczerpać wszystkich potencjalnych możliwości, jednak myślę, że poniższe przypadki powinny opisać pomocny w tym przypadku model decyzyjny.

Pamiętaj, że zawsze w razie niepewności możesz udać się do państwowej lub prywatnej poradni zdrowia psychicznego, gdzie otrzymasz potrzebną pomoc i skierowanie do odpowiedniego specjalisty.

Przypadek 1 - Od dawna, właściwie od dziecka masz nawracające depresyjne myśli lub masz ataki paniki

Jeśli nie doświadczyłeś żadnego urazu głowy, nie masz przewlekłej choroby, ani problemów z inteligencją i pamięcią, możesz normalnie uczyć się czy pracować - zapewne Twoja depresja i lęk i związane z nim ataki paniki mają utrwalone podłoże psychologiczne. Co to znaczy?

Oznacza to, że leki, które otrzymasz od psychiatry mogą jedynie osłabić odczuwane przez Ciebie objawy lub pomóc Ci lepiej funkcjonować w momentach ich zaostrzenia. Jeśli liczysz na trwałą poprawę jakości życia i wyeliminowanie objawów najczęściej niezbędna będzie wizyta u psychoterapeuty. Oceni on mechanizmy Twojego psychicznego funkcjonowania, postawi diagnozę i zaproponuje Ci psychoterapię, która wzmocni mechanizmy radzenia sobie z codziennymi stresorami.

Przypadek 2 - Właśnie wzięłaś ślub, wyprowadziłaś się od rodziców i zamieszkałaś ze swoim mężem. Ostatnio nachodzą Cię lekko depresyjne myśli i zaczęłaś się martwić czy będziesz dobrą żoną. Poza tym nie masz innych problemów psychologicznych i nigdy nie byłaś w podobnym stanie

Najprawdopodobniej zareagowałaś obniżeniem nastroju i lękiem na wyzwania rozwojowe naturalnie związane z wiekiem, w którym jesteś. Wyprowadzka z domu, ślub i objęcie nowej roli społecznej (żony) wiąże się z dużym stresem i koniecznością wypracowania nowych mechanizmów radzenia sobie.Będziesz potrzebować czasu, aby psychicznie przystosować się do tych wyzwań.

W takim przypadku powinna wystarczyć doraźna pomoc psychologa i psychoedukacja. Jeśli objawy będą się nasilać, konieczna może się okazać psychoterapia. 

Przypadek 3 - miałeś wypadek samochodowy, doznałeś wstrząśnienia mózgu, od tamtej pory masz obniżony nastrój, reagujesz dużym lękiem na zapach benzyny, gdy tankujesz samochód lub gdy prowadzisz i mijasz innych kierowców

Jeśli chodzi o wypadek samochodowy, nie da się wykluczyć czy nie doznałeś mechanicznego urazu mózgu, którego objawy mogą pojawić się także z opóźnieniem. Lęk związany z naturalnymi elementami ruchu drogowego jak benzyna i manewry na drodze wskazują także na psychologiczne źródło - psychologiczny stres związany z sytuacją zagrożenia zdrowia i życia podczas wypadku.

Konieczna będzie konsultacja z psychiatrą, który zaleci odpowiednią diagnostykę np. tomografię komputerową jak również testy psychologiczne, które wykluczą m.in. pogorszenie pamięci i innych funkcji poznawczych mózgu. Jeśli objawy lęku na stacji benzynowej same nie ustąpią lub będą szczególnie uciążliwe, pomocna będzie psychoterapia poznawczo-behawioralna.

Przypadek 4 - Twoja matka, która jest w podeszłym wieku, nagle zaczęła się bać wychodzić z domu, coraz częściej mówi o tym, że boi się śmierci, stała się smutna i płaczliwa

Jeśli objawy te nie są związane, np. ze śmiercią kogoś bliskiego czy pogorszeniem zdrowia fizycznego Twojej mamy lub innym stresującym wydarzeniem należy wykluczyć czy nie występują u niej problemy związane z demencją. Jest to naturalne, związane z wiekiem pogorszenie myślenia, pamięci i funkcjonowania psychicznego. 

Psychiatra może zalecić dalszą diagnostykę wykluczającą przyczyny biologiczne jak np. zmiany miażdżycowe, czy neurodegeneracyjne zmiany w mózgu. Psycholog za pomocą testów psychologicznych pomoże ocenić czy zmiany te są przejściowe i można je np. wyćwiczyć czy są nieodwracalne.

3. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - do kogo z problemami ze snem?

Jak to zwykle bywa w przypadku psychicznego funkcjonowania (a sen jest czynnością psychiczną) należy na początku ustalić możliwe źródła problemu i natężenie objawów. Ta ścieżka decyzyjna pozwoli Ci wybrać odpowiedniego specjalistę.

Przypadek 1 - Dostałeś awans w pracy a wraz z nim nowe obowiązki, budzisz się od 2 dni kilkukrotnie w ciągu nocy i martwisz się czy zdążysz na czas z nowym projektem

Jeśli poza nowymi wyzwaniami zawodowymi nie skarżysz się na inne problemy a trudności ze snem nie trwają długo i nie wpływają znacząco na Twoje funkcjonowanie prawdopodobnie mogą one minąć samoczynnie, gdy poradzisz sobie ze stresem. Mogą tutaj również pomóc techniki relaksacyjne wprowadzone przez psychologa czy psychoterapeutę lub psychoterapia dedykowana do radzenia sobie z problemami ze snem.

Przypadek 2 - Śpisz po kilka godzin przez ostatni tydzień, robisz się coraz bardziej zmęczony i ciężko Ci ustalić co może być tego przyczyną

Czy Twoje problemy ze snem poprzedzał jakiś fizyczny uraz lub poważna choroba? Czy te trudności znacząco utrudniają normalne funkcjonowanie w szkole, na uczelni lub w pracy?

Jeśli tak, konieczna może być dalsza diagnostyka, którą zleci psychiatra w celu znalezienia przyczyny objawów, zwłaszcza gdy pojawiły się nagle, nie mają widocznej psychologicznej przyczyny jak np. stres i są bardzo uciążliwe.

4. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - do kogo z problemami z pamięcią?

We wszystkich przypadkach związanych z pogorszeniem pamięci lub myślenia niezbędna będzie konsultacja psychiatry, który oprócz badań obrazowych zleci również diagnostykę za pomocą testów psychologicznych, prowadzonych przez psychologa.

Bez względu na to czy objawy poprzedzał jakiś uraz czy choroba, czy są związane z wiekiem czy stanem depresyjnym spowodowanym np. żałobą ścieżka decyzyjna będzie taka sama. W przypadku problemów z pamięcią i myśleniem należy jak najszybciej skorzystać z profesjonalnej pomocy. 

5. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - do kogo z zaburzeniem osobowości borderline?

Diagnozę zaburzeń osobowości może u Ciebie przeprowadzić: psychiatra, psychoterapeuta i psycholog. Docelowe leczenie prowadzi psychiatra lub psychoterapeuta. 

W przypadku wszystkich zaburzeń osobowości masz do dyspozycji 3 możliwe ścieżki postępowania:

• leczenie lekami - uzyskujesz jedynie poprawę w zakresie objawów, jak np. depresyjne myśli,

• leczenie za pomocą psychoterapii - uzyskujesz pełne wyleczenie źródła problemów, czyli zaburzenia osobowości, co przełoży się także na jakość Twojego życia i relacji z innymi ludźmi,

• leczenie łączone za pomocą leków i psychoterapii - możesz się na nie zdecydować, jeśli objawy są szczególnie uciążliwe, jednak główną metodą leczenia będzie psychoterapia.

Przypadek 1 - masz diagnozę zaburzenia osobowości, od czasu gdy byłeś nastolatkiem masz nawracające myśli samobójcze, stany depresyjne i trudności z nawiązywaniem kontaktów z osobami z pracy ze względu na napady złości

Gdy Twoje objawy takie jak depresja czy napadły złości uniemożliwiają normalne funkcjonowanie w pracy lub w szkole warto porozmawiać z psychiatrą, który dobierze odpowiednie leki. Nie jest to jednak niezbędne, ponieważ farmakoterapia nie wyleczy samego zaburzenia osobowości, które ma podłoże psychologiczne. By uzyskać trwałą poprawę w tym zakresie niezbędna jest więc pomoc psychoterapeuty.

W przypadku bardzo intensywnych myśli oraz prób samobójczych niezbędna okazać się może nawet krótka hospitalizacja, na którą skierować Cię może psychiatra lub w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia np. po próbie samobójczej dowolny SOR.

Przypadek 2 - masz diagnozę łagodnego zaburzenia osobowości, Twoje główne trudności to brak stabilności uczuć, nie możesz utrzymać stałego związku mimo kilku prób, ponieważ ciągle się zakochujesz i odkochujesz lub partnerzy od Ciebie odchodzą 

W tym przypadku pomocna będzie konsultacja z psychoterapeutą, który podczas diagnozy ustali psychologiczne źródło Twoich trudności i pomoże wypracować zdrowsze mechanizmy radzenia sobie dzięki psychoterapii. 

6. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - do kogo z ADHD

W przypadku ADHD w naszym kraju zarówno proces diagnostyczny jak i leczenie odbywa się przy wspólnym udziale psychologa, psychiatry i psychoterapeuty.

Diagnoza ADHD obejmuje:

1. Badanie testami psychologicznymi przeprowadzone przez psychologa,

2. Diagnozę psychiatry postawioną na podstawie opinii psychologa, wówczas może on przepisać odpowiednie leki.

Przykład 1 - Twoje dziecko ma poważne problemy w szkole i może nie zdać do kolejnej klasy. Twierdzi, że nie może skupić się na lekcji i nie nadąża za tym co mówią nauczyciele. Jego wychowawca narzeka, że dziecko jest stale rozproszone, zagaduje kolegę z ławki i nie słucha nauczycieli

W tym przypadku psychiatra przeprowadzając swój wywiad i opierając się na wynikach badania przeprowadzonego przez psychologa oceni czy niezbędne będzie włączenie leków. Następnie psycholog lub psychoterapeuta pomoże Ci wdrożyć dla dziecka odpowiednie techniki pamięciowe i poprawiające możliwości skupienia, trening radzenia sobie z emocjami, komunikacji czy pracy zespołowej.

Przykład 2 - Od dziecka masz niewielkie problemy ze skupieniem, których natężenie zwiększa się w związku z nadmiernym stresem, bywasz impulsywny, ale nie wpływa to negatywnie na Twoje codzienne funkcjonowanie

Jeśli Twoja sytuacja nie utrudnia w znacznym stopniu normalnego funkcjonowania i nie wymaga włączenia leków, pomocna będzie sama konsultacja z psychologiem lub psychoterapeutą. Pomoże on wypracować skuteczne techniki poprawiające koncentrację, kontrolę impulsów i organizację zadań na co dzień.

7. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - do kogo iść, gdy ktoś słyszy głosy?

W przypadku, gdy ktoś słyszy głosy przyczyny mogą być różne i ich diagnozą zajmuje się psychiatra, może to być:

• poważne zaburzenie psychiczne np. schizofrenia czy psychoza,

• epizod psychotyczny wywołany bardzo małą ilością snu,

• epizod psychotyczny związany z przyjmowaniem używek: alkoholu, narkotyków lub leków,

• ciężki epizod depresji,

• Zespół stresu pourazowego (PTSD) spowodowany poważnym wypadkiem, który zagrażał życiu osoby poszkodowanej,

• zaburzenie neurologiczne jak demencja, uszkodzenie i guz mózgu czy padaczka.

Przykład 1 - Twój mąż od kilku dni twierdzi, że słyszy głosy, które mówią, że jest złym człowiekiem i nie powinien żyć

W sytuacjach zagrożenia zdrowia lub życia, gdy np. osoba chora przestaje jeść i spać lub mówi, że głosy każą jej skrzywdzić kogoś lub siebie należy wezwać pogotowie ratunkowe.

Psychiatra podczas konsultacji zaleci odpowiednią diagnostykę obrazową, która pozwoli wykryć przyczynę danego problemu i włączy leczenie farmakologiczne. Następnie, gdy ostre objawy zostaną wyciszone pomocna będzie konsultacja z psychologiem lub psychoterapeutą. Pomoc psychologiczna uzupełnia farmakoterapię i zwiększa szanse na lepsze funkcjonowanie osoby chorej w przyszłości ponieważ:

• pomaga sobie radzić z omamami i urojeniami (np. słyszanymi głosami),

• uczy rozpoznawać, co jest rzeczywiste, a co może być objawem choroby,

• pomaga rozpoznawać wczesne objawy nawrotu choroby (np. bezsenność, izolowanie się od ludzi, drażliwość).

8. Psychiatra a psycholog i psychoterapeuta - do kogo iść, gdy jest się uzależnionym od alkoholu lub narkotyków?

W przypadku różnego rodzaju uzależnień, jak np. uzależnienie od alkoholu, narkotyków czy hazardu wybór odpowiedniego leczenia zależy od stopnia nasilenia objawów u danego pacjenta i szkód, które nałóg wywołał już w jego życiu.

Przykład 1 - Zauważyłeś, że ostatnio kilka razy w tygodniu grasz w internetowych kasynach i przegrywasz niewielkie sumy pieniędzy. W pracy ciężko Ci się skupić, czekasz tylko, żeby wrócić do domu i móc znów zagrać. Przestałeś mieć też ochotę spędzać czas z bliskimi i masz drażliwy nastrój, gdy nie grasz

W takiej sytuacji, gdy szkody wyrządzone przez nałóg nie są jeszcze znaczące, ale Twoja sytuacja zaczęła Cię już niepokoić pomocna będzie wizyta u psychoterapeuty lub psychoterapeuty uzależnień. Pomoże Ci on opanować nałóg oraz zrozumieć i wyleczyć jego źródło, które często ma związek z trudnościami w regulacji emocji, zaniżoną samooceną czy kłopotami z zawieraniem i utrzymywaniem relacji z ludźmi.

Przykład 2 - Zauważyłeś, że Twoja żona przez większość dni w tygodniu pije alkohol, a gdy tego nie robi staje się drażliwa. Niedawno miałeś wrażenie, że czujesz od niej alkohol, gdy wychodziła do pracy, jednak zaprzeczyła i zaczęła na Ciebie krzyczeć, że bezpodstawnie ją oskarżasz

W tym przypadku konieczna może się okazać wizyta u psychiatry, ponieważ nałóg zaczął już wyrządzać poważne szkody w życiu osoby uzależnionej, np. może ona stracić pracę, czy zachorować na psychozę alkoholową czy stracić zdrowie, jednocześnie zaprzecza ona, aby miała jakiś problem. 

Psychiatra może wówczas przepisać leki (np. ograniczające głód, poprawiające jakość snu lub nastrój) lub skierować na leczenie na oddziale zamkniętym lub nawet leczenie przymusowe, co do którego orzeka sąd. Po opanowaniu ostrych objawów uzależnienia niezbędna będzie pomoc psychoterapeuty lub psychoterapeuty uzależnień, który pomoże zidentyfikować jego psychologiczne źródło i wypracować nowe nawyki, które pomogą zostać w trzeźwości. 

Jeśli po przeczytaniu tego artykułu nadal nie jesteś pewny, do którego specjalisty: psychiatry, psychologa czy psychoterapeuty najlepiej się zgłosić z Twoim problemem skontaktuj się z naszą recepcją pod numerem telefonu +48 690 104 737 lub mailowo na adres recepcja@psychoterapia-przy-botanicznym.pl. Możesz też bezpośrednio umówić się do danego Specjalisty

Chętnie pomożemy!

Uprzejmie informujemy, że wszystkie informacje zawarte w niniejszym artykule mają jedynie charakter informacyjny i nie zastąpią konsultacji z lekarzem psychiatrą, psychologiem lub psychoterapeutą.